Արարատյան բակալավրիատը ավագ դպրոցի խստապահանջ ուսումնական ծրագիր է, որը մշակվել է «Այբ» կրթական հիմնադրամի կողմից և կատարելագործվել Կրթության գերազանցության ազգային ծրագրի (ԿԳԱԾ) շրջանակում: ԿԳԱԾ-ը ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կողմից հաստատված ծրագիր է, որն իրականացվում է կրթության ոլորտում առաջատար միջազգային գործընկերների հետ համագործակցությամբ:
2016 թ. Մեծ Բրիտանիայի ճանաչման և համեմատության ազգային գործակալությունը (UK NARIC) համաքննեց ԱԲ-ի ծրագիրը և այն համազոր ճանաչեց բրիտանական GCE A Level և ամերիկյան Advanced Placement խորացված մակարդակի դպրոցական որակավորումներին:
Արարատյան բակալավրիատը ավագ դպրոցի դպրոցական ծրագիր է, որն առաջարկում է խորացված և ստանդարտ ուսուցում։ Եռամյա ուսումնառության կարևորագույն բաղադրիչ է նախագծային կրթությունը, որն ուղղված է աշակերտների հմտությունների ընդլայնմանը և առարկայական գիտելիքների խորացմանը։ Անգլերենից և ռուսերենից բացի՝ բոլոր առարկաները դասավանդվում և գնահատվում են հայերենով։
ԱԲ-ը նախատեսված է բարձր առաջադիմություն ունեցող աշակերտների համար և առաջարկվում է Հայաստանի 12-ամյա հանրակրթական համակարգի վերջին 3 տարիների ընթացքում: Ի տարբերություն պետական ծրագրի՝ ԱԲ-ի աշակերտները սովորում են խորացված առարկաներ թե՛ շաբաթվա 5 օրերի ընթացքում, թե՛ շաբաթ օրերը:
«Նախատեսված լինելով ավագ դպրոցի համար՝ և՛ ԱԲ-ը, և՛ GCE A Level-ը, և՛ Advanced Placement-ը ենթադրում են, որ ընդունելության պահին աշակերտները պետք է ունենան որոշակի մակարդակի գիտելիքներ և հմտություններ։ Այնուամենայնիվ, ԱԲ-ը նախատեսված է բարձր առաջադիմություն ունեցող աշակերտների համար, մինչդեռ GCE A Level-ը ու Advanced Placement-ը նախատեսված են համեմատաբար լայն կարողություններ ունեցող աշակերտների համար» (ՄԲ ՃՀԱԳԻ համաքննման զեկույց, 2016 թ․ օգոստոս)։
Բոլոր աշակերտները բոլոր մակարդակների դիպլոմների համար պետք է ստանան նախագծային ուսումնառություն (ՆՈՒ): Նախագծերն ընտրվում և պատրաստվում են աշակերտների կողմից և պետք է ունենան հանրային նշանակություն: Սա ներկայացնում է կուռ կառուցվածքով միջառարկայական գործունեություն, որն իրականացվում է աշակերտների կողմից կազմված խմբերի միջոցով և ուսուցչի ղեկավարությամբ: ՆՈՒ-ի շնորհիվ գնահատվում են աշակերտների հաղորդակցության և խնդիրների լուծման հմտությունները նախագիծը ներկայացնելու, ինքնարտահայտման և խմբային գործունեության միջոցով:
Խորացված առարկաների նպատակն է աշակերտներին փոխանցել ավելի խոր գիտելիքներ այդ առարկաներից, ինչպես նաև զարգացնել դրանց առնչվող համապատասխան հմտությունները: Խորացված առարկաներին տրված է առնվազն 360 ուսումնական ժամ:
Բոլոր աշակերտները պետք է անցնեն խորացված հայագիտություն, անգլերեն (անգլերենի իմացության պարտադիր մակարդակը ավարտական փուլում պետք է համապատասխանի առնվազն CEFR-ի B2-ին) և ևս մեկ խորացված առարկա՝ ըստ իրենց ընտրության, սակայն երկուսից ոչ ավելի: Աշակերտները կարող են ընտրություն կատարել հետևյալ առարկաներից՝ խորացված մաթեմատիկա, խորացված կենսաբանություն, խորացված քիմիա, խորացված ֆիզիկա, իսկ 2019 թ. սկսած՝ նաև խորացված պատմություն: Այն աշակերտները, ովքեր կսովորեն երկու լրացուցիչ խորացված առարկա՝ հնարավորություն կունենան գերազանցության դիպլոմով ավարտելու ԱԲ-ի դասարանը։
Խորացված հայագիտական առարկաները միավորված են մեկ ծրագրում և ներառում են հայոց լեզու, գրականություն, պատմություն և մշակույթ: Հայագիտական առարկաները շեշտը դնում են բանավոր և գրավոր հաղորդակցության, քննադատական մտածողության և վստահելի ու անվստահելի աղբյուրների տարբերակման ունակության զարգացման և պատմական պատասխանատվության զգացման վրա:
Ի լրումն խորացված առարկաների՝ աշակերտները, 11-րդ դասարանից սկսած, պետք է սովորեն մեկ կամ ավելի ստանդարտ առարկա: Ստանդարտ առարկաներին տրված է առնվազն 180 ուսումնական ժամ, որոնք պիտի օգնեն աշակերտներին կողմնորոշվել իրենց հետաքրքրություններում և լիարժեք կրթություն ստանալ:
10-րդ դասարանում բոլոր աշակերտների համար պարտադիր են ստանդարտ արվեստ, ստանդարտ հասարակագիտություն և ստանդարտ ռուսերեն առարկաները։ Ռուսերենի իմացությունը գնահատվում է պետական քննության միջոցով՝ հավաստելու, որ ուսումնառության ընթացքում ձեռք է բերվել առնվազն CEFR A2 մակարդակը: Ֆիզիկական դաստիարակությունը պարտադիր է բոլոր 3 տարիների համար:
Ստորև ներկայացված են ստանդարտ առարկաների օրինակներ: Տարբեր դպրոցներում դրանք կարող են տարբեր լինել:
ԱԲ ծրագրում կիրառվում է գնահատման երկու ձև՝ ձևավորող և ամփոփիչ։ Ձևավորող գնահատումը տրվում է տնային առաջադրանքներին, կուրսային աշխատանքներին և դասարանային թեստերին։ Յուրաքանչյուր աշակերտ իր ուսուցչի հետ միասին կազմում է թղթապանակ և ստանում բնութագրական արձագանք՝ ըստ թղթապանակում արտացոլված առաջընթացի։ ԱԲ-ի ծրագրում չի կատարվում ընթացիկ թվանշանային գնահատում։ Թվանշանային՝ ամփոփիչ գնահատում իրականացվում է տարին երկու անգամ՝ յուրաքանչյուր կիսամյակի ավարտին։
ԱԲ-ի ամփոփիչ գնահատումը, ներառյալ ավարտական քննությունների գնահատումը, իրականացվում է անկախ քննական մարմնի՝ Արարատյան բակալավրիատի քննական կենտրոնի կողմից։ Քննական կենտրոնը ստեղծվել է Կրթության գերազանցության ազգային ծրագրի կողմից, իսկ կենտրոնի գործունեությունը վերահսկվում է «Քեմբրիջի միջազգային քննություններ» կենտրոնի կողմից։
ԱԲ-ի քննական կենտրոնը սերտորեն համագործակցում է «Քեմբրիջի միջազգային քննություններ» կենտրոնի հետ՝ իրականացնելու խորացված առարկաների գնահատումը։
Այն աշակերտները, ովքեր հաջողությամբ հանձնում են խորացված քննություններ մաթեմատիկայից, կենսաբանությունից, քիմիայից և ֆիզիկայից, ստանում են հավաստագիր, որի դարձերեսին գրված է.
